چکیده: هدف از انجام این مطالعه، بررسی غلظت فلزات سنگین در گرد و غبار خیابانی شهر گرگان، تعیین منشاء و ارزیابی خطر سلامتی انسانی عناصر می باشد. به این منظور تعداد 30 نمونه گرد و غبار خیابانی از مناطق پرترافیک و نواحی مجاور مراکز خدماتی، مسکونی و صنعتی جمع آوری گردید. غلظت عناصر اصلی و جزئی در نمونه ها توسط دستگاه ICP-MS اندازه گیری شد و داده های به دست آمده، با استفاده از روش های آماری و محاسبه شاخص های ژئوشیمیایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میانگین غلظت عناصر مورد مطالعه به صورت Al> Fe> Ti> Mn> Zn> Cu> Zr> Cr> V> Pb> Ni> As> Sn> Co> Sc> Sb> Cd کاهش می یابد. نتایج به دست آمده نشان داد که در ایستگاه های نمونه برداری، شدت آلودگی نمونه های گرد و غبار نسبت به عناصر Pb, Sn, Sb, Cu, Cd, As و Zn به طور قابل توجهی زیاد است و آلوده ترین ایستگاه ها، مناطق با کاربری تجاری و خدماتی هستند. ارزیابی خطر سلامتی نشان داد در برخی ایستگاه ها، با توجه به شاخص خطر (HQ) بیشتر از 1، احتمال خطر سلامت غیرسرطانزایی As از مسیر بلع برای کودکان وجود دارد. همچنین عناصر Cr، As و Ni برای گروه کودکان و عنصر Ni برای بزرگسالان، از طریق مسیر بلع، دارای خطر سرطانزایی هستند. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان دهنده منشاء طبیعی عناصر V، Ti، Sc، Al، و Zr، منشاء دوگانه عناصر Ni، Co، Cr، Fe، Mn، و Cd، و منشأ انسانزاد عناصر As، Pb، Sn، Cu، و Zn است. منشاء انسانزاد عناصر از ترافیک (احتراق بنزین، خوردگی و فرسایش آلیاژهای فولادی، تایر خودروها، استفاده از روغن های روان کننده، بخش های گالوانیزه و کرومکاری، فرسایش یاتاقان ها، کابل های الکتریکی) و فعالیت های صنعتی است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که گرد و غبار شهر گرگان، حاوی مقادیر زیاد فلزات سنگین بوده و می تواند با اثرات منفی بر سلامت ساکنان شهر گرگان، به ویژه کودکان، همراه باشد. کلمات کلیدی: