چکیده: زمینه و اهداف: نوروپاتی یکی از شایع ترین عوارض طولانی مدت دیابت هستند و از طرفی سختی شریان ممکن است در پیشرفت مقاومت به انسولین دخیل باشد و در نتیجه باعث ایجاد دیابت شود، همچنین سطح سرمی BMP-4 ممکن است با فاز اولیه آترواسکلروز مرتبط باشد. با توجه به اینکه ورزش بر روی BMP-4 و سختی شریانی و همچنین بر بهبود بیماران دیابتی اثر دارد و از طرفی چون BMP-4 و سختی شریانی باهم در ارتباط هستند لذا هدف از این تحقیق بررسی اثر ورزش بر سختی شریانی و BMP-4 سرمی زنان مبتلا به نوروپاتی محیطی دیابت نوع دو بود. مواد و روش ها: جامعه آماری تحقیق حاضر شامل زنان دیابتی نوع 2 مبتلا به نوروپاتی محیطی (نمره میشیگان بالای 7) مراجعه کننده به انجمن دیابت و بیمارستان امام حسین شهر شاهرود بودند که به صورت تصادفی به دو گروه 15 نفره تقسیم شدند: 1) گروه تمرینات استقامتی (15نفر) با میانگین سنی (3±58) و شاخص توده بدنی (3±27) و قند خون ناشتا (47±170) 2) گروه کنترل (15نفر) با میانگین سنی (4±56) و شاخص توده بدنی (4±29) و قند خون ناشتا (50±181) میلی گرم بر دسی لیتر) بود. تمرینات شامل سه جلسه در هفته به مدت 12 هفته و هرجلسه 20 الی 45 دقیقه تمرین هوازی بر روی تردمیل با شدت 50-70% ضربان قلب ذخیره بود. سختی شریانی توسط دستگاه vascular screening device قبل و بعد از پایان آزمون سنجیده شد. از آزمون کلوموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمالیتیه داده ها استفاده شد و با توجه به نرمال بودن داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس برای ارزیابی متغیر های وابسته در گروه تمرین به نسبت گروه کنترل با کووریت قرار دادن داده های پیش آزمون استفاده شد (05/0P=). نتایج: فاکتور BMP-4 بر اساس مقادیر کوواریانس در مقادیر گروه تمرین به نسبت گروه کنترل با کووریت قرار دادن مقادیر پیش آزمون کاهش معنی داری داشته است (001/0p=). شاخص عروقی قلبی- مچ پا (CAVI) بر اساس مقادیر کوواریانس در مقادیر گروه تمرین به نسبت گروه کنترل با کووریت قرار دادن مقادیر پیش آزمون کاهش معنی داری داشته است (001/0p=). شاخص عروقی پایی- بازویی (ABI) در گروه تمرین نسبت به کنترل بعد از اتمام تمرین کاهش معناداری نداشته است (54/0p=). شاخص عروقی شصت پا- بازویی (TBI) بر اساس مقادیر کوواریانس در مقادیر گروه تمرین به نسبت گروه کنترل با کووریت قرار دادن مقادیر پیش آزمون کاهش معنی داری داشته است (015/0p=). انسولین بر اساس مقادیر کوواریانس در مقادیر گروه تمرین به نسبت گروه کنترل با کووریت قرار دادن مقادیر پیش آزمون کاهش معنی داری داشته است (001/0p=). فشارخون سیستولی و دیاستولی بر اساس مقادیر کوواریانس در مقادیر گروه تمرین به نسبت گروه کنترل با کووریت قرار دادن مقادیر پیش آزمون کاهش معنی داری داشته است (001/0p=). شاخص توده بدنی ، وزن، مقاومت به انسولین و درصد چربی بر اساس مقادیر کوواریانس در مقادیر گروه تمرین به نسبت گروه کنترل با کووریت قرار دادن مقادیر پیش آزمون کاهش معنی داری داشته است (001/0p=). نتیجه گیری: با توجه به نتایج نشان داده که BMP-4 طی تمرینات در گروه تمرین کاهش پیدا کرد و به نظر می رسد این کاهش می تواند در ارتباط با تغییرات سختی شریانی به واسطه تمرین باشد ولیکن با توجه به عدم تغییرات معنی دار شاخص ABI نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه مورد نیاز است.