چکیده: در مسیر آزادراه تهران-شمال به علت گذر این آزادراه از رشته‎کوه البرز، نیاز به حفاری تونل‎های متعددی بوده است. در برخی از تونل‎های حفاری شده در مسیر این آزادراه، مقدار روباره تونل زیاد بوده و همچنین توده‎سنگ‎های دربرگیرنده تونل کیفیت پایینی دارند. دو عامل کیفیت پایین توده‎سنگ‎های دربرگیرنده تونل و روباره زیاد، شرایط را برای بروز پدیده مچاله‎شوندگی در تونل مهیا می‎سازند. در مطالعه حاضر با استفاده از روش‎های تجربی، نیمه‎تجربی و تحلیلی، پتانسیل مچاله‎شوندگی برای سنگ‎های مسیر تونل بررسی شده است. نتایج مچاله‎شوندگی به‌صورت مچاله‎شونده، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد مچاله‎شونده دسته‎بندی شده است. محدوده‎ای از تونل که توسط اغلب روش‎های متداول دارای پتانسیل مچاله‎شوندگی ارزیابی شده‎اند، برای مدل‎سازی عددی انتخاب شده است. ازآنجا که مچاله‎شوندگی توده‎سنگ‎ها رفتاری وابسته به زمان دارد، بنابراین با توجه به قابلیت نرم‎افزار FLAC، برای مدل‎سازی عددی و تحلیل این پدیده، این نرم‎افزار مورد استفاده قرار گرفته است. مدل ویسکوپلاستیک برگر-خزشی قابلیت مدل‎سازی مچاله‎شوندگی توده‎سنگ‎ها را دارا است. از محدوده انتخاب شده یک نمونه سنگ (استاندارد) تهیه و تحت آزمایش خزش تک‎محوره، متغیرهای خزشی سنگ استخراج شده است. با مدل‎سازی عددی نمونه سنگ، درصد خطای نسبی آزمایش حداکثر 10 درصد محاسبه و با استفاده از متغیرهای حاصل از آزمایش، مقطع تونل در محدوده مذکور مدل‎سازی شده است. ازآنجاکه مچاله‎شوندگی سنگ یک رفتار وابسته به زمان است، تأثیر بلندمدت مچاله‎شوندگی بر روی پایداری نگهداری نهایی تونل مورد ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به نتیجه این ارزیابی، در بدترین حالت، تنش‎های حاصل از نیروی برشی-گشتاور خمشی، باعث ناپایداری در قسمت پاطاق تونل در بین سال‎های 60 تا 70 سال از عمر پوشش‎بتنی شده است که به سبب ضعف در مقاومت فشاری پوشش‎بتنی، این ناپایداری به وجود آمده است.