چکیده: امروزه توجه به اثرات ناشی از حفاری یک تونل برسازه‌های مجاور بسیار حائز اهمیت است به ‌خصوص، در شرایطی که سازه مجاور از اهمیت بالایی برخوردار باشد. توجه به این اصل موجب می‌شود که در حفاری‌ها شرایط را به‌صورت کاملی تحت نظر قرار داده و با تحلیل‌های مناسب برای آن، اصل اطمینان را تا حدودی برای ایجاد این سازه فراهم‌ سازیم. با توجه به این گفته، در این پژوهش سعی شده که به ‌طور مناسبی تأثیر متقابل حفاری تونل خط 2 مترو مشهد و تونل سرویس وامداد موردبررسی قرار گیرد. طراحی مسیر تونل خط 2 قطار شهری مشهد به ‌گونه‌ای است که این تونل در قسمتی از مسیر خود با فاصله کمی در حدود 3.7 (سه و هفت‌دهم) متر از زیر تونل سرویس و امداد عبور می کند. تونل سرویس و امداد مشهد به دلیل ضرورت های اورژانسی که گاهی اوقات ثانیه در آن سرنوشت ‌ساز است، مطرح گردیده است. در این پروژه به دلایل اجرایی و محیطی، حفاری بخش‌های مختلف با روش‌های متفاوت انجام‌شده ازجمله این‌که از روش NATM در بخشی از سمت بیمارستان قائم، استفاده ‌شده است. به جهت اینکه احداث تونل سرویس و امداد به اتمام رسیده است و هم ‌اکنون در مرحله بهره‌برداری است بنابراین در این تحقیق اثر حفاری تونل خط 2 و تونل سرویس وامداد با استفاده از تحلیل سه ‌بعدی و به کمک نرم‌افزار Flac 3D مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که پس از حفاری کامل تونل خط 2، میزان 100 کیلوپاسکل تنش القایی بر تونل سرویس و امداد وارد می‌گردد که این میزان باعث ایجاد نشست 0.34 میلی‌متری در تاج تونل و علاوه بر آن به میزان 5 میلی‌متر بالا زدگی در کف تونل سرویس و امداد را به همراه دارد. علاوه بر آن میزان نشست بیشینه در سطح زمین تقریباً 47 میلی‌متر می‌باشد و با توجه به این‌که 12 گام حفاری در نظر گرفته‌شده و در هر گام حفاری 1.5 متر حفاری انجام‌شده است لذا با محاسبه در صد نشست‌ها در هر متراژ از تونل مشاهده گردید که تقریباً نیمی از نشست در جلوی سپر تا 90 درصد نشست در بالای سپر و 100 درصد نشست در پشت سپر رخ می‌دهد. با افزایش فشار جبهه کار، بیش‌ترین میزان نشست در سطح زمین کاهش می‌یابد ولی این تغییرات قابل‌ توجه نیست، به ‌طوری‌که افزایش تقریباً 2 برابری فشار جبهه کار باعث می‌شود بیش‌ترین نشست سطح زمین، حداکثر 9 میلی‌متر کاهش یابد و از سویی تغییر در فاصله دو تونل مورد بررسی قرار گرفت که برای نمونه با افزایش فاصله دو تونل متقاطع غیر هم‌سطح از ۳ متر به ۹ متر، میزان نشست بیشینه در سطح زمین تقریباً ۱۱ میلی‌متر کاهش می‌یابد.