چکیده: وقوع پدیده ی فرونشست در بسیاری از دشت‌های ایران باعث بروز مشکلات بسیاری ازجمله تخریب جاده ها، مناطق مسکونی، آثار باستانی، مراکز مهم، شبکه های زیربنایی حمل‌ونقل، خطوط انتقال نیرو و شبکه های انتقال (آب، نفت و گاز) شده است. دشت مشهد با کشیدگی شمال غرب-جنوب شرق در حدفاصل رشته ارتفاعات بینالود (در غرب و جنوب غرب) و هزار مسجد (کپه داغ در شمال و شمال شرق) قرار دارد. بهره‌برداری گسترده از منابع آب زیرزمینی در دشت مشهد باعث افت شدید سطح آب زیرزمینی و بروز فرونشست زمین در سطح وسیعی از دشت مشهد از اواخر دهه 60 شمسی شده به‌طوری‌که حداکثر نرخ فرونشست سالانه در این دشت به مقدار 24 سانتی‌متر در سال، یکی از بالاترین نرخ نشست‌های سالانه در دشت‌های سطح کشور است. در دشت مشهد و همینطور سطح شهر این پدیده به صورت ترک هایی در دیوار ساختمانها و درز و شکاف در جاده‌ها و خرابی‌هایی در چاه‌های بهره‌برداری بروز کرده است. هدف اساسی از انجام این تحقیق با توجه به گسترش پدیده فرونشست ناشی از بهره‌برداری گسترده آب زیرزمینی و آثار منفی آن در دشت مشهد، بررسی میزان وقوع فرونشست در بخش شرقی دشت در محدوده مشهد –چناران می‌باشد که در صورت صحت نتایج بدست آمده حاصل از اجرای مدل با نتایج نشست در واقعیت، میزان فرونشست در مناطق بحرانی دشت برای چندین سال بعد (1407-1397) پیش‌بینی گردیده است. پس از جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز که شامل میزان سطح آب زیرزمینی و اطلاعات ژئوتکنیکی از قبیل بافت و نوع خاک، ضخامت لایه آبرفتی و...است از نرم‌افزار (plaxis 3d) جهت دستیابی به این هدف استفاده‌شده است. نتایج حاصل از اجرای این مدل نشان‌دهنده میزان انطباق بالای این نتایج با میزان نرخ فرونشست در محدوده مورد مطالعه در واقعیت بوده‌است. نشست در این مناطق طبق نتایج حاصل از اجرای مدل از 3 سانتی‌متر تا 75/11 در سال را نشان میدهد که در واقعیت این مقدار از حداقل 3 سانتی‌متر تا 12 سانتی‌متر می‌باشد. بنابراین با استفاده از اطلاعات موجود، فرونشست برای نقاط بسیار بحرانی دشت برای یک دهه بعد پیش‌بینی شده است. مطالعات و نتایج بیانگر این است که به دلیل کمبود بارش باران بین دهه 70 تا 1400 هجری شمسی نسبت به دهه 60 هجری شمسی و کاهش ذخایر آب سبب استفاده بیش‌ازحد از منابع آب زیرزمینی شده است که مجموع افت 33 ساله (از سال آبی 64-1363 لغایت 96-1395) آبخوان مشهد 67/28 متر و متوسط افت سالیانه این دوره 87/0 متر بوده است. میزان فرونشست در مناطق فوق بحرانی از حداقل 3 سانتی‌متر تا حداکثر 7/17 سانتی‌متر در سال متغیر بوده‌است.