چکیده: امروزه کاربرد اسید ‌‌سالیسیلیک به عنوان یکی از هورمون‌های گیاهی در افزایش مقاومت گیاهان به تنش‌هایی هم‌چون خشکی و نور افزایش یافته است. از اینرو به منظور بررسی پاسخ‌های فیتوشیمیایی و مورفوفیزیولوژیکی گیاه دارویی آویشن دناییThymus daenensis Celak) ) به محلول‌پاشی اسید ‌سالیسیلیک در شرایط مختلف تنش خشکی و نور آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده گیاهان دارویی واقع در روستای هلجرد کرج طی دو سال زراعی 1396 و 1397 انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل تنش آبی در سه سطح شاهد یا عدم تنش آبی (آبیاری معمول تا پایان دوره رشد)، قطع آبیاری قبل از گلدهی و قطع آبیاری بعد از گلدهی به عنوان عامل اصلی و اثرات دو عامل شدت نور شامل شاهد (عدم استفاده از توری سایبان یا شید)، 50 درصد نور (استفاده از توری سایبان یا شید 50 درصد) و محلول‌پاشی اسید ‌سالیسیلیک در سه سطح شاهد (بدون مصرف اسید) C1 =، اسید‌ سالیسیلیک (1/0 میلی مولار) C2 = و اسید سالیسیلیک (2/0 میلی مولار) C3 = به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته که بصورت فاکتوریل در کرت فرعی خرد شدند. نتایج تجزیه مرکب داده‌های حاصل از دو سال آزمایش نشان داد که اثر متقابل تنش آبی و نور و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک تاثیر معنی داری بر صفات طول برگ، تعداد شاخه‌های جانبی، قطرتاج پوشش، تعداد ساقه زایشی، تعداد برگ روی ساقه زایشی اصلی، وزن تر و خشک اندام هوایی و زایشی، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، آنتوسیانین، نشت الکترولیت، محتوی نسبی آب برگ، درصد اسانس، عملکرد اسانس، قندهای محلول، پروتئین، پرولین، تیمول، کارواکرول و همچنین آنزیم‌های آنتی اکسیدان شامل: کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز داشت. محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک 1/0 میلی مولار از کارآیی بالاتری نسبت به شاهد در سطح تنش برخوردار بود. اثر متقابل تنش آبی و نور تاثیر معنی داری بر عملکرد بیولوژیکی داشت. به طوریکه همراه با تنش آبی و کاهش 50 درصدی نور از مقدار آن به میزان 27/16 درصد نسبت به شاهد کاسته شد البته محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک نتوانست اثرات منفی ناشی از تنش را بر عملکرد بیولوژیکی جبران کند. کاربرد اسید سالیسیلیک (1/0 میلی مولار و 2/0 میلی مولار) به میزان 52 درصد بر میزان بتاکاریوفیلین در گیاه آویشن دنایی تحت تنش آبی افزود. با افزایش شدت نور میزان بتاکاریوفیلن افزایش یافت. به طورکلی از نتایج دو سال آزمایش می توان نتیجه گیری کرد اسید سالیسیلیک با القای تحمل تنش موجب تعدیل خسارت‌های ناشی از تنش آبی و نور در گیاه آویشن دنایی شد، از این رو با بهبود صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی سبب بهبود رشد و افزایش اسانس گردید. لذا استفاده از اسید سالیسیلیک 1/0 میلی مولار در شرایط تنش آبی و نور در این گیاه پیشنهاد می شود.