چکیده: چکیده معادن فیروزه نیشابور و باغو به ترتیب بخشی از پهنه ساختاری البرز خاوری و نوار ماگمایی ترود- چاه‌شیرین محسوب می شوند. معدن فیروزه نیشابور در زیر پهنه بینالود واقع شده و دارای رخنمون هایی از سنگ‌های آتشفشانی و آذرآواری با ترکیب آندزیت، تراکی‌آندزیت، داسیت، تراکیت، آندزی- بازالت پورفیری، برش آتشفشانی، لیتیک توف و توف بلورین به سن ائوسن میانی است. این سنگ ها دچار دگرسانی های پروپیلیتیک، آرژیلیک، سیلیسی، کربناتی و ژاروسیتی شده اند. کانی سازی در این محدوده به دو بخش درون‌زاد (پیریت، کالکوپیریت و اولیژیست) و برون‌زاد (فیروزه، کالکوسیت، مالاکیت، آزوریت، کریزوکولا، هماتیت، گوتیت، اکسیدهای منگنز و لیمونیت) با ساخت و بافت ‌رگه ـ رگچه‌ای، برشی، دانه پراکنده و پر شدگی فضاهای خالی تقسیم می‌شود. معدن فیروزه باغو در بخش شمالی ایران مرکزی واقع شده است. سنگ های این منطقه اغلب از نوع گدازه و آذرآواری به سن ائوسن هستند که توسط توده‌های نفوذی (گرانیت، گرانودیوریت، کوارتز دیوریت و کوارتز مونزودیوریت) ائوسن- اولیگوسن قطع شده‌اند. این واحدهای سنگی تحت تاثیر عوامل ثانویه دچار دگرسانی های پروپیلیتیک، آرژیلیک، تورمالینی، کلریتی و سیلیسی شده اند. کانی سازی در محدوده باغو به دو بخش درون‌زاد (پیریت و کالکوپیریت) و برون‌زاد (فیروزه، مالاکیت، آزوریت، کریزوکولا، هماتیت، گوتیت، اکسیدهای منگنز و لیمونیت) تقسیم می‌شود که دارای ساخت و بافت رگه‌ ـ رگچه‌ای و دانه پراکنده می باشند. گوهرسنگ های فیروزه موجود در معادن نیشابور و باغو جزء کانی های ثانویه و برون‌زاد هستند که به لحاظ درجه کیفی، به سه گروه خوب، متوسط و ضعیف تقسیم می شوند. طیف سنجی رامان روی این فیروزه ها نشان دهنده ی ارتعاشاتی از مولکول آب (H2O)، واحدهای هیدروکسیل (OH)، گروه فسفات تتراهدرال -3(PO4) وگروه هیدروکسید فلزاتی نظیر Cu(OH)2, Fe(OH)3, Al(OH)3 است. اگرچه طیف های رامان فیروزه ی با کیفیت-های مختلف دارای باندهای مشابه هستند، اما نسبت پیک ها و گروه های عاملی (به عنوان مثال گروه عاملی فسفات ها و هیدروکسید) آن ها متفاوت می باشند. فیروزه دارای سختی پایین بوده، شکننده و متخلخل می باشد و مستعد لکه شدن و تغییر رنگ است. علاوه بر آن پیدا کردن فیروزه با کیفیت بالا دشوارتر است. برای بهسازی (بالابردن کیفیت) فیروزه های نیشابور و باغو تلاش شد روش های جدیدی مبتنی بر کارهای آزمایشگاهی این پایان نامه ارائه گردد. از مهمترین این روش ها می توان به (i) تثبیت‌ سازی (Stabilization)، (ii) بازسازی شده (Reconstitution)، (iii) استفاده از موم و روغن (Waxing and Oiling) و (iv) روش پلیمراسیون (Polymerization) اشاره نمود.