چکیده: در رساله‌‌ی حاضر به طراحی، سنتز، شناسایی و تعیین ساختار بلوری کمپلکسهای باز شیف برخی از فلزهای واسطه سری اول و بررسی ویژگی‌‌های کاتالیزوری، مغناطیسی و زیستی آن‌‌ها پرداخته شد. ابتدا لیگاندهای بازشیف HL1 (تک آنیونی، دهنده NNO یا دهنده N2O3) و L2 (خنثی، دهنده NNN) تهیه شدند. سپس پنج کمپلکس باز شیف جدید از فلزهای واسطه کبالت، وانادیوم و مس با این لیگاندها و لیگاند کمکی آزید به شرح زیر سنتز شدند: [VVO2(L1)]2 (V-1) [CuII2(µ1,1-N3)2(L2)2(N3)2].2CHCl3 (Cu-2) [CoIII(L1)2]Cl (Co-1) [CoII2(µ1,1-N3)2(L2)2(N3)2] (Co-2) {[CuII2(L1)(N3)3]2.2H2O}n (Cu-1) این کمپلکس‌‌ها با تکنیک‌‌های مختلف مورد شناسایی و مطالعه قرار گرفتند. ساختار بلوری همه‌‌ی ترکیب‌‌های ذکرشده با تکنیک پراش پرتو ایکس تک‌‌بلور تعیین شد. کمپلکس V-1 دارای ساختار بلوری متقارن است، به‌طوری‌که در آن مراکز وانادیوم(V) به‌‌وسیله‌‌ی دو اتم اکسیژن پل به یکدیگر متصل شده‌‌اند. به‌‌منظور تعیین ساختار هندسی و الکترونی این کمپلکس، محاسبات DFT برای آن انجام شد. فعالیت کاتالیزوری این کمپلکس در واکنش اپوکسایش آلکن‌‌های مختلف در حضور اکسنده ترت-بوتیل هیدروپراکسید (TBHP) مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، فعالیت ضد باکتریایی ترکیب‌‌های HL1 و V-1 بر روی سه سویه باکتری گرم مثبت و سه سویه باکتری گرم منفی ارزیابی شد. ساختار بلوری کمپلکس Co-1 شامل یک آنیون کلرید (Cl-) غیر کوئوردینه و یک کاتیون تک‌هسته‌ای ([Co(L2)2+]) است، به‌طوری‌که مرکز کبالت(III) در آن هندسه هشت‌‌وجهی انحراف یافته دارد. از این کمپلکس به‌‌عنوان پیش ماده جدید به‌‌منظور تهیه میکرو ذرات هشت‌‌وجهی کبالت اکسید (Co3O4) به‌‌روش تجزیه گرمایی استفاده شد. علاوه بر این، میکرو ذرات کبالت اکسید بر روی پلیمر کیتوسان (CS) تثبیت شد تا کامپوزیت کیتوسان-کبالت اکسید (Co3O4@CS) تهیه شود. ترکیب شیمیایی، فاز، مورفولوژی، انرژی شکاف باند و ویژگی مغناطیسی نمونه‌ها با استفاده از آنالیزهای FT-IR، EDX، XRD، FE-SEM، AFM، UV-visible DRS و VSM مورد مطالعه قرار گرفت. فعالیت فوتوکاتالیزوری ترکیب Co3O4 در واکنش تخریب رنگ متیلن بلو (MB) تحت نور مرئی بررسی شد و شرایط آزمایشگاهی بهینه شدند. سپس، عملکرد کامپوزیت Co3O4@CS در واکنش مشابه در شرایط بهینه ارزیابی شد. همچنین، سینتیک و قابلیت بازیابی فوتوکاتالیزور‌‌ها مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، فعالیت ضد باکتریایی ترکیب‌‌های تهیه شده بر روی باکتری‌‌های گرم مثبت و گرم منفی ارزیابی شد. ساختار بلوری پلیمر کوئوردیناسیونی Cu-1 از واحدهای چهار هسته‌‌ای ([Cu2(L1)(N3)3]2) حاوی پل‌‌های آزید EO به‌‌صورت نامتقارن و پل‌‌های مختلط فنوکسی/آزید تشکیل شده است، که از طریق پل‌‌های آزیدµ1,1,3 به یکدیگر متصل شده‌‌اند. ویژگی مغناطیسی این پلیمر نیز مورد بررسی قرار گرفت. فعالیت شبه فنوکسازینون سینتاز این کمپلکس در حضور اورتو-آمینوفنول (OAP) به‌‌عنوان سوبسترا مورد مطالعه قرار گرفت. این کمپلکس می‌‌تواند واکنش اکسایش هوازی OAP به 2-آمینو-3H-فنوکسازین-3-ان (APX) را به‌‌طور مؤثر در حلال DMF کاتالیز نماید. علاوه بر این، از این کمپلکس به‌‌عنوان کاتالیزور کارآمد در واکنش اپوکسایش آلکن‌‌های مختلف در حضور TBHP در حلال کلروفرم استفاده شد. کمپلکس Cu-2 دارای ساختار بلوری متقارن است، به‌طوری‌که در آن مراکز مس(II) به‌‌وسیله‌‌ی پل‌‌های آزید EO به‌‌صورت متقارن به یکدیگر متصل شده‌‌اند و هندسه کوئوردیناسیونی CuN6 هشت‌‌وجهی انحراف یافته را ایجاد می‌کنند. رفتار مغناطیسی این کمپلکس مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، فعالیت کاتالیزوری این کمپلکس در واکنش حلقه‌‌زایی آزید-آلکین (AAC) در حلال آب در غیاب عامل کاهنده یا باز مورد مطالعه قرار گرفت. کمپلکس Co-2 نیز مشابه کمپلکس Cu-2 دارای ساختار بلوری متقارن است. در این کمپلکس، مراکز کبالت(II) به‌‌وسیله‌‌ی پل‌‌های آزید EO به‌‌صورت متقارن به یکدیگر متصل شده‌‌اند و هندسه کوئوردیناسیونی CoN6 هشت‌‌وجهی انحراف یافته را ایجاد می‌کنند. علاوه بر این، فعالیت کاتالیزوری این کمپلکس در واکنش اپوکسایش هوازی آلکن‌‌ها در حضور ایزوبوتیرآلدهید (IBA) به‌‌عنوان کاهنده مورد مطالعه قرار گرفت.