چکیده: با پیشرفت بشر در همه زمینه‌ها و رشد روز‌افزون جمعیت، نیاز به سامانه‌های حمل‌ونقل سریع‌تر و با ظرفیت بیشتر، به‌شدت احساس می‌شود. بی‌شک یکی از بهترین، پاک‌ترین، سریع‌ترین و پرظرفیت‌ترین این سامانه‌ها، شبکه‌های زیرزمینی حمل‌ونقل هستند. این شبکه‌های زیرزمینی شامل مترو، تونل‌های بزرگراهی و زیرگذرهای پیاده‌رو است. امروزه تونل‌زنی در مناطق شهری به دلیل کم بودن فضا و حفظ محیط‌زیست از اهمیت بالایی برخوردار است. شهر تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست، به همین خاطر در سال‌های اخیر، انواع مختلفی از تونل‌ها در این شهر احداث گردیده است. تونل حکیم به‌عنوان یکی از تونل‌های دوقلوی بزرگراهی تهران، وظیفه عبور بار ترافیکی تهران به کرج در محدوده پارک جنگلی چیتگر را بر عهده دارد. ازلحاظ زیست‌محیطی احداث این تونل را می‌توان شاهکاری برای تهران و حفظ پارک جنگلی چیتگر به‌عنوان یکی از ریه‌های تنفسی این شهر دانست. احداث تونل حکیم در منطقه‌ای که غالباً از توده خاک‌های سست برخوردار است، مخاطراتی از قبیل نشست سطح زمین را در پی خواهد داشت. بررسی، اندازه‌گیری و کنترل این نشست‌ها، می‌تواند این‌گونه مخاطرات را تا حد بالایی کاهش دهد. برای تحقق این امر باید عوامل مختلفی ازجمله: روش حفاری مناسب، ترتیب(توالی) حفاری بخش‌های مختلف یک تونل، فاصله جبهه‌کارهای مختلف داخلی یک تونل و... را بررسی و کنترل نمود. یکی از مهم‌ترین این عوامل، ترتیب(توالی) حفاری است. بدین معنی که در حفاری یک تونل با سطح مقطع بزرگ که در چند بخش (روش NATM) انجام می‌گیرد، تقدم و تأخر حفاری بخش‌های مختلف نسبت به هم، مورد ارزیابی قرار گیرد. در تحقیق پیش رو با استفاده از مدل‌سازی عددی توسط نرم‌افزار المان محدود PLAXIS3D Tunnel، ابتدا، طراحی و تحلیل سیستم نگهداری این تونل انجام‌شده، سپس تأثیر توالی حفاری بخش‌های مختلف تونل حکیم بر روی نشست سطح زمین بررسی گردیده است. در مرحله بعد فاصله حفاری جبهه‌کارهای درون یک تونل نسبت به هم و در گام بعد فاصله حفاری دو تونل از یکدیگر موردبررسی قرارگرفته است. طبق نتایج به‌دست‌آمده، استفاده از توالی حفاری نوع a کمترین میزان نشست سطح زمین به مقدار 29 میلی‌متر را در پی خواهد داشت. همچنین فاصله حفاری جبهه‌کارهای داخلی یک تونل از هم باید در تمامی طول پیشروی تونل، ثابت و حداقل بیشتر از d1 (قطر تونل) باشد. علاوه بر این، فاصله حفاری جبهه‌کارهای دو تونل از هم نیز باید حداقل d3 در نظر گرفته شود تا حفاری دو تونل تأثیر چندانی روی یکدیگر نداشته باشند.