چکیده: رطوبت خاک نقش اساسی را در بسیاری از کاربردهای مرتبط با آب شامل مدیریت منابع آب، تحلیل خشکسالی، کشاورزی و مطالعات تغییر اقلیم بازی می‌کند. در غالب مناطق ایران، اساساً مقادیر رطوبت خاک با روش‌های معمول نیز اندازه‌گیری نمی‌شوند و در صورت اندازه‌گیری نیز پوشش زمانی و مکانی لازم برای اکثر کاربرد‌ها را فراهم نمی‌آورند. در نتیجه استفاده از تکنیک‌های مبتنی بر سنجش از دور به دلیل استفاده عملیاتی آسان، پوشش جهانی و دقت نشان داده شده تقریباً تنها روش برای فهم تغییرات زمانی و مکانی رطوبت خاک در ایران هستند. در پژوهش حاضر، داده‌های رطوبت خاک از دو محصول مایکروویو ماهواره‌ای SMOSL3 و ESA CCI SM و دو محصول باز تحلیل شده ERA-Interim و ERA-I/Land و همچنین داده‌های دما و بارش از سازمان هواشناسی ایران در شش منطقه با شرایط اقلیمی متفاوت در ایران استخراج شدند. سری‌های زمانی ماهانه محصولات رطوبت خاک و متغیرهای اقلیم شناسی دما و بارش در شش منطقه مورد مطالعه به دست آمدند. در تمام مناطق مورد مطالعه، تطابق خوبی بین محصولات رطوبت خاک مختلف با ضرایب همبستگی بیشتر از 5/0 به دست آمد. بهترین تطابق‌ها در مناطق شمال شرقی و جنوب غربی به ترتیب با مقادیر همبستگی میانگین 88/0 و 91/0 مشاهده شدند. با توجه به این که طول دوره‌های زمانی محصولات رطوبت خاک متفاوت می‌باشند بنابراین، نتایج باید با احتیاط ارزیابی شوند. علاوه بر این، محصولات رطوبت خاک با دماهای حداکثر، حداقل و میانگین ماهانه و همچنین با مجموع بارش ماهانه همبستگی قوی‌ای را نشان دادند. همچنین، با مقایسه همبستگی‌های محاسبه شده بین محصولات رطوبت خاک مختلف و متغیرهای دما و بارش در مناطق مورد مطالعه نتیجه گیری شد که محصول رطوبت خاک ERA-I/Land نتایج قابل اعتماد تری را نسبت به محصولات الگوریتم‌های دیگر نشان می‌دهد. نتایج تحلیل روند مشخص کرد که در بین تمام مناطق مورد مطالعه فقط در منطقه جنوب شرقی برای محصول ERA-Interim و در مناطق مرکز و شمال غربی برای محصول ESA CCI SM در دوره 2014-2000 روند منفی مشاهده شده است. همچنین، شاخص رطوبت خاک استاندارد به دست آمده از محصولات ERA-Interim، ERA-I/Land و ESA CCI SM نشان داد که مناطق مرکز و جنوب شرقی از وقایع خشکسالی شدید و بلند مدت در دهه اخیر متحمل ضرر و زیان شده‌اند. سرانجام، مقادیر رطوبت خاک در چهار ایستگاه با وضعیت اقلیمی متفاوت با استفاده از مدل بیلان آب-خاک شبیه سازی و با مقادیر رطوبت خاک ERA-I/Land به عنوان داده مشاهداتی مقایسه شدند. همچنین با مشاهده مقادیر شاخص‌های سنجش خطا در ایستگاه‌های مرطوب و معتدل گرگان و رشت و در ایستگاه نیمه خشک شاهرود، نتیجه گیری می‌شود که رطوبت خاک شبیه سازی شده توسط مدل یکپارچه بیلان آب-خاک در ایستگاه‌های معتدل و نیمه خشک کشور، همبستگی خوبی را با رطوبت خاک ERA-I/Land دارد.