چکیده: آلودگی محیط زیست به فلزات سنگین، به یکی از مشکلات جهانی در حال گسترش تبدیل شده است. در میان فلزات سنگین، کادمیم به دلیل سمّیت بیشتر در مقایسه با سایر فلزات اهمیت ویژه‏ای یافته است. این مشکل هنگامی تشدید می‏شود که با تنش شوری خاک و آب همراه باشد. از آنجایی که شوری بر زیست ‏فراهمی فلزات سنگین در خاک تأثیرگذار است؛ عامل مهمّی در تهدید امنیت غذایی به حساب می‏آید. به منظور بررسی تأثیر ترکیب الکترولیت و زئولیت بر جذب گیاهی کادمیم، یک آزمایش فاکتوریل با طرح پایۀ بلوک‏های کامل تصادفی با دو سطح زئولیت (صفر و ده درصد) و سه سطح شوری آب آبیاری (2، 4 و 6 دسی‏زیمنس بر متر) از الکترولیت‏های NaCl، CaCl2، NaNO3 وCa(NO3)2 در سه تکرار به صورت گلخانه‏ای اجرا گردید. بذر اسفناج در داخل گلدانها کشت گردید. بعد از برداشت گیاه و خشک کردن نمونه‏‏های گیاهی به مدت 72 ساعت در دمای 70 درجۀ سانتی‏گراد عمل هضم بر روی نمونه‏های گیاهی انجام شد و سپس غلظت کادمیم در اندام هوایی به وسیلۀ دستگاه ICP اندازه‏گیر‏ی شد. میزان جذب کادمیم در اندام هوایی از حاصلضرب میزان غلظت کادمیم در عملکرد مادۀ خشک گیاهی به دست آمد. بیشترین میزان غلظت کادمیم، مربوط به نمونه‏های گیاهی آبیاری شده با نمک کلرید سدیم و سپس کلرید کلسیم بود. بین دو نمک نیترات کلسیم و نیترات‏ سدیم نیز اختلاف معنی‏داری از لحاظ میزان غلظت فلزات سنگین در سطح 5 درصد وجود نداشت. در مورد میزان جذب کادمیم، بین دو نمک کلرید سدیم و کلرید کلسیم اختلاف معنی‎داری در سطح 5 درصد مشاهده نشد. در حالی که کمترین میزان جذب مربوط به نمک نیترات سدیم بود. افزایش میزان غلظت الکترولیت‏های مورد استفاده نیز باعث کاهش معنی‏دار میزان غلظت و جذب کادمیم در اندام هوایی گردید. استفاده از زئولیت به عنوان مادۀ غیرمتحرک‏کنندۀ فلزات سنگین نیز باعث کاهش معنی‏دار میزان غلظت و جذب کادمیم در اندام هوایی گیاه گردید. درکنار بررسی میزان جذب کادمیم در اندام هوایی تحت تأثیر دو عامل شوری و زئولیت، تأثیر این عوامل بر روی چند خصوصیت فیزیولوژیکی مهم گیاه از قبیل وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه، محتوی نسبی آب بافت برگ و میزان کلروفیل برگ بررسی شد. تیمارهایی که دارای الکترولیت کلسیم به عنوان کاتیون بودند؛ تأثیر مخرب کمتری بر میزان هر یک از خواص بررسی شده داشتند. افزایش میزان شوری نیز صفات فوق را به طور معنی‏داری کاهش ‏داد. استفاده از زئولیت تأثیر معنی‏داری بر میزان نسبی آب بافت برگ نشان داد؛ اما تأثیر آن بر وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه و نیز میزان کلروفیل معنی‏دار نبود.