چکیده: یکی از عوامل تأثیرگذار در وقوع حداکثر عمق آبشستگی در اطراف تکیه‌گاه پل‌ها، شکل تکیه‌گاه می‌باشد. اگرچه محققان به تأثیر شکل تکیه‌گاه بر عمق آبشستگی اقرار داشته‌اند اما تحقیقات کمی در مورد الگوی جریان در اطراف شکل‌های مختلف تکیه‌گاه انجام‌گرفته است. جریان جداشده‌ی سه‌بعدی و اثر متقابل آن با انتقال رسوب مشکلات زیادی را در تحلیل آبشستگی موضعی در اطراف تکیه‌گاه‌ها به‌صورت تئوری ایجاد می‌کند. اندازه‌گیری‌های دقیق جریان در اطراف تکیه‌گاه‌های پل می تواند به تحلیل جریان کمک ‌کند. در این تحقیق الگوی جریان در اطراف پنج تکیه‌گاه با شکل‌های دماغه مثلثی، مربعی، دماغه ذوزنقه‌ای، دماغه نیم‌دایره‌ای و ذوزنقه‌ای موردبررسی قرار گرفت. در این آزمایش‌ها از سه دبی 24، 26 و 28 لیتر بر ثانیه استفاده شد. عمق پایاب در تمامی آزمایش‌ها ثابت و برابر با 10 سانتی‌متر و خاک مورداستفاده در آزمایش‌ها دارای قطر متوسط 0.85mm بود. برداشت توپوگرافی بستر با دستگاه عمق سنج نقطه‌ای و اندازه‌گیری‌ سرعت‌های سه‌بعدی لحظه‌ای، با استفاده از دستگاه سرعت‌سنج صوتی (ADV) انجام شد. با استفاده از داده‌های سرعت جمع‌آوری‌شده مؤلفه‌های سه‌بعدی سرعت، بردارهای سرعت، پروفیل‌های آشفتگی و پروفیل‌های تنش‌های برشی رینولدز موردبررسی قرار گرفت. همچنین برای تعیین سهم هر رخداد در آبشستگی از آنالیز کوادرانت استفاده شد. نتایج نشان داد بیشترین عمق آبشستگی در بین تکیه‌گاه‌ها مربوط به تکیه‌گاه دماغه مثلثی و کمترین عمق آبشستگی مربوط به تکیه‌گاه ذوزنقه‌ای بود. تغییر شکل تکیه‌گاه از دماغه‌ی مثلثی به ذوزنقه‌ای سبب کاهش 39.33 درصدی حداکثر عمق آبشستگی در دبی 28 لیتر بر ثانیه شده است. همچنین بررسی مؤلفه‌های سه‌بعدی سرعت، پروفیل‌های آشفتگی و تنش‌های برشی رینولدز نشان داد که برخلاف سایر تکیه‌گاه‌ها که تنها عامل به وجود آمدن حداکثر عمق آبشستگی در آن‌ها گرداب‌های نعل اسبی است، اما در تکیه‌گاه ذوزنقه‌ای ترکیب گرداب‌های نعل اسبی با گرداب‌های ثانویه سبب به وجود آمدن حداکثر عمق آبشستگی شده است.