چکیده: وجود فلزات سنگین در خاک ناشی از فعالیت های انسانی و طبیعی می باشند، که از فعالیت های انسانی می-توان به کاربرد بی‌رویه کود های شیمیایی، آفت کش ها، فاضلاب‌های شهری و از فعالیت های طبیعی میتوان به هوادیدگی سنگ بستر و خرد شدن مواد مادری اشاره کرد. این فعالیت ها باعث ورود فلزات سنگین به محیط زیست از جمله آب و خاک شده اند. به منظورمطالعه تأثیر بیوچارها و زئولیت به عنوان جاذب طبیعی بر جذب گیاهی فلزات سنگین توسط گیاه اسفناج ازخاک های آلوده، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار به صورت گلدانی در دانشگاه صنعتی شاهرود انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل جاذب طبیعی در شش سطح بیوچار سبوس برنج به میزان (2/5 و 5 درصد وزنی خاک)، بیوچار عناب به مقدار (2/5 و 5 درصد وزنی خاک) و زئولیت به میزان (2/5 و 5 درصد وزنی خاک) به عنوان عامل اول، همچنین دو سطح سرب (50 و 100 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک) از منبع نیترات سرب، کادمیم دو سطح (10 و 20 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک) از منبع نیترات کادمیم و روی دو سطح (100 و 200 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک) از منبع نیترات روی به عنوان عامل دوم مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد افزودن جاذب به خاک مؤثر در تثبیت و غیرقابل جذب کردن سرب، کادمیم و روی بود بطوریکه با افزایش کاربرد تیمارهای کادمیم ، سرب و روی، غلظت این سه عنصر را در اندام هوایی اسفناج نسبت به تیماری که فاقد جاذب بود کاهش داد. تیمار کادمیم به تنهایی باعث کاهش وزن خشک و وزن تر گیاه اسفناج شد ولی تیمار روی و سرب سبب افزایش وزن خشک و تر این گیاه شد. کاربرد جاذب در اثر کاهش غلظت کادمیم، سرب و روی در اسفناج موجب افزایش اندکی در وزن خشک و وزن تر گیاه (در مقایسه بین تیمارهای دارای جاذب) مورد مطالعه گردید. بنابراین نتایج، بیانگر توان جاذب در تثیبت و غیرقابل جذب کردن سرب، کادمیم و روی در خاک بود.