چکیده: تنش ‌آبی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد و تولید گیاهان زراعی در اکثر نقاط جهان به شمار می‌رود. یکی از روش‌های موثر در مقابله با این تنش و بهبود عملکرد گیاهان پرایمینگ بذر می‌باشد. به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک بر عملکرد، شاخص‌های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی ارقام گلرنگ در شرایط مختلف تنش آبی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و طی دو سال 1394 و 1395 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع‌ طبیعی شاهرود انجام شد. کرت اصلی شامل آبیاری در سه سطح بر اساس میزان تبخیر از تشتک تبخیرکلاس A شامل: عدم تنش آبی (آبیاری پس از60 میلی‌متر تبخیر)، تنش آبی ملایم (آبیاری پس از 120 میلی‌متر تبخیر) و تنش آبی شدید (آبیاری پس از180 میلی‌متر تبخیر) و کرت فرعی ترکیبی از دو عامل ارقام گلرنگ (گلدشت، سینا و صفه) و پرایمینگ بذر (بذرهای تیمارشده با اسید‌سالیسیلیک 5/1 میلی‌مولار به مدت شش ساعت و بذرهای تیمارنشده) بود. نتایج تجزیه مرکب داده‌ها بیان‌گر افزایش معنی‌دار عملکرد دانه و اجزای آن در گیاهان حاصل از بذور پرایم‌ شده نسبت به گیاهان حاصل از بذور شاهد در هر دو سال آزمایش بود. رقم گلدشت بالاترین میزان کلروفیل در شرایط بدون تنش و تنش ملایم آبی را داشت، که نتیجه آن بالا بودن عملکرد و اجزای عملکرد در این رقم بود. به طوری که بالاترین عملکرد دانه در ترکیب تیماری رقم گلدشت تیمارشده با اسید سالیسیلیک در شرایط بدون تنش آبی به میزان 3800 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. در شرایط تنش آبی بترتیب 29، 26، 25 و 43 درصد بر فعالیت آنزیم‌های سوپراکسیددیسموتاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز و کاتالاز افزوده شد و محتوای مالون دی آلدئید، پرولین، کاروتنوئید و پروتئین دانه افزایش معنی‌داری یافت؛ ولی از میزان سایر صفات مورد بررسی از جمله عملکرد و اجزای عملکرد، زیست توده، شاخص برداشت و محتوای روغن دانه کاسته شد. براساس نتایج حاصل از آزمایش، پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک، با افزایش بترتیب 8، 6، 5 و 11 درصدی فعالیت آنزیم‌های سوپراکسیددیسموتاز، پراکسیداز، آسکوربات‌پراکسیداز و کاتالاز و افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش آبی، موجب بهبود عملکرد دانه در شرایط تنش گردید. در این پژوهش درصد روغن و پروتئین بطور معنی‌داری تحت تاثیر تنش آبی قرار گرفتند، با این تفاوت که با افزایش شدت تنش، درصد روغن کاهش و درصد پروتئین افزایش یافت. نتایج نشان داد که حداکثر عملکرد روغن به مقدار 1178 کیلوگرم در هکتار از رقم صفه تیمار شده با اسید سالیسیلیک در شرایط عدم تنش آبی در سال دوم اجرای آزمایش به‌دست آمد. برهمکنش سال در آبیاری در رقم تأثیر معنی‌داری بر وزن هزار‌دانه، عملکرد دانه، زیست توده، عملکرد روغن و فعالیت آنزیم‌های سوپراکسیددیسموتاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز داشت. بطوری که بالاترین وزن هزاردانه و زیست توده از ترکیب تیماری رقم گلدشت در شرایط عدم تنش آبی در سال دوم اجرای آزمایش به‌دست آمد.