چکیده: سنگ های آتشفشانی و آتشفشانی – رسوبی کرتاسه ،الیگو –میوسن،پلیوسن و نهشته های کواترنری منطقه کلاته سادات و مقیسه،در جنوب نوار افیولیتی سبزوار و لبه شمالی زون ایران مرکزی واقع شده اند.سنگ های آتشفشانی الیگوسن کلاته سادات و مقیسه شامل سری تفریقی پیوسته ای از، بازالت ، الیوین بازالت و همراه با سنگ های آذرآواری وابسته اند. این سنگها حاصل فوران گدازه های بازالتی به درون حوضه های رسوبی کم عمق به سن الیگوسن میباشد. این گدازه ها از طریق دایکهای تغذیه کننده به درون حوضه رسوبی الیگوسن راه یافته اند .در میان توالی رسوبی الیگوسن کلاته سادات،تعداد 5 روانه بازالتی رخنمون دارند .بررسی های جدید نشان دهنده اینست که این گدازه ها در میان حوضه رسوبی الیگوسن فوران کرده اند.سنگ های آتشفشانی – رسوبی الیگوسن بروی رسوبات ائوسن و در زیر سنگهای رسوبی- تخریبی میوسن و پلیوسن واقع شده اند.کانی های اصلی سنگ های بازالتی و الیوین بازالتی شامل،الیوین ،اوژیت و پلاژیوکلاز میباشند و دارای بافت های پورفیری ،گلومروپورفیری و میکرولیتی – تراکیتی و نیز بافت های غیر تعادلی مانند ،حاشیه واکنشی و منطقه بندی میباشند.در نمودار های تعیین سری ماگمایی و محیط تکتونوماگمایی، این سنگ ها دارای ماهیت آلکالن و جایگاه درون قاره ای (پشت کمان) میباشند. در نمودار های چند عنصری بهنجار شده(عنکبوتی) به کندریت و گوشته اولیه،دارای غنی شدگی از عناصر LREE و تهی شدگی از عناصر HREE میباشند. روند های موازی تغییرات عناصر نادر خاکی و نیز روند های تغییرات اکسیدهای عناصر اصلی، عناصرناسازگار و سازگار نسبت به یکدیگر بیانگر منشا واحد برای سنگ های مورد مطالعه و نقش تبلور تفریقی همراه هضم و آلایش ماگما با سنگ های پوسته ای در تشکیل ماگماهای سازنده سنگ های منطقه میباشند. فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر حاشیه جنوبی ایران مرکزی در ائوسن،باعث ایجاد محیط های کششی در پشت کمان ماگمایی اصلی زون فرورانش در ایران مرکزی در الیگوسن شده است.این محیط پشت کمان اولیه در نواحی قم،ساوه،کاشان،گرمسار،شاهرود و سبزوارگسترش داشته است. در نمودار های سنگ زادی و تعیین محیط تکتونوماگمایی، این سنگ ها در جایگاه بازالت های محیط پشت کمان اولیه (BABB) قرار میگیرند. این محیط با حرکات کششی حاکم بر حوضه پشت کمانی ایران مرکزی در زمان الیگو – میوسن مطابقت دارد. این سنگ ها از ذوب بخشی 10- 5 درصدی یک منبع گوشته ای گارنت لرزولیتی غنی شده در اعماق 110- 100 کیلومتری ایجاد شده اند.