چکیده: کانسار مس نه کوهی در 40 کیلومتری شمال غرب کرمان، در پهنه ساختاری- رسوبی ایران مرکزی (بلوک پشت بادام) و در داخل توالی آتشفشانی- رسوبی پرکامبرین پسین- کامبرین پیشین رخ داده است. سنگ های میزبان کانه زایی بطور عمده شامل شیل سیاه و گدازه داسیتی مربوط به سری ریزو می باشند. توالی میزبان کانسار از پایین به بالا شامل چهار واحد سنگی می باشد که عبارتند از: یک- واحد رسوبی- آذرآواری شامل ماسه سنگ، سنگ آهک حاوی فسیل دوکفه ای وگاستروپود، توف-کریستال توف، سنگهای بروندمی آهن و منگنزدار(Unit1)، دو- واحد ماسه سنگی کرم رنگ با لایه بندی منظم (Unit2)، سه- واحد آتشفشانی- رسوبی شامل شیل سیاه و داسیت (Unit3)، چهار- شامل ماسه سنگ، دولومیت و سنگ آهک (Unit4). بر اساس مطالعات کانی شناسی، ساخت و بافت و نوع ارتباط ماده معدنی با سنگ میزبان، می توان 4 رخساره کانسنگی در کانسار مس نه کوهی تشخیص داد، که عبارتند از: 1) رخساره رگه- رگچه ای یا پهنه استرینگر، این رخساره به صورت شبکه ای از رگه- رگچه های نا منظم کانه دار که سنگ های میزبان شیلی و داسیتی (گاهأ رخساره کانسنگ لایه ای) را قطع می کند دیده می شود، 2) مجموعه دهانه ای، این رخساره حاوی قطعات رخساره لایه-ای در زمینه ای از کانی های سولفیدی و کربناتی می باشد، 3) رخساره کانسنگ لایه ای، این رخساره شامل لایه ها و لامینه های سولفیدی است که ناشی از ته نشینی همزمان کانی های سولفیدی با ذرات تشکیل دهنده سنگ میزبان شیلی در کف دریا است و 4) واحد رسوبی-بروندمی نواری حاوی نوارها و لامینه های غنی از هماتیت و منگنز. کانسار نه کوهی از لحاظ کانی شناسی حاوی کانی های اولیه پیریت، کالکوپیریت، اسفالریت، هماتیت و پیرولوزیت وکانی های ثانویه مالاکیت،کوولیت، دیژنیت و اکسید و هیدروکسیدهای آهن و منگنز بوده و کانی های باطله بطور عمده شامل کلسیت، باریت، کوارتز، کلریت و ژیپس می باشد. دگرسانی های عمده شامل دگرسانی کلریتی و کربناته- سریسیتی- سیلیسی می باشند. کانسار مورد مطالعه به طور کلی از 3 افق معدنی مس دار و 2 افق غنی از آهن و منگنز تشکیل شده که عبارتند از:OH1: در داخل واحد1 توالی رسوبی- آذرآواری به صورت رسوبی- بروندمی نواری غنی از آهن و منگنز است، OH2: مشابه افق اول است (در داخل واحد 1)، OH3: در داخل واحد3 آتشفشانی- رسوبی و از پایین به بالا دارای رخساره های استرینگر، مجموعه دهانه ای و لایه ای می باشد، OH4:: مشابه افق سوم و همراه با رخساره های استرینگر، مجموعه دهانه ای و لایه ای است، OH5 : این افق تنها به صورت رخساره استرینگر باریتی رخ داده است. محیط تکتونیکی کانسار نه کوهی با توجه به بررسی های ژئوشیمیایی صورت گرفته، در حوضه کمان آتشفشانی مرتبط با حاشیه فعال قاره ای تشکیل گردیده است. بر اساس مطالعات ژئوشیمی برروی کانسنگ ، این کانسار غنی از مس می باشد و میزان روی و سرب بسیار پایین دارد و میزان مس در پهنه ی استرینگر(10/87 درصد) کانسار بیشتر از قسمت های لایه ای (حدود 181 گرم در تن) است زیرا کانه زایی مس بصورت کالکوپیریت در این پهنه رخ داده است. همچنین براساس مطالعه میکروترمومتری سیالات درگیر، ادخال های غالب در این کانسار از نوع دو فازی مایع- بخار(L+V) با شوری نسبتاً متوسط تا پایین (11-9درصد وزنی معادل نمک طعام( و دمای همگن شدن بین 180 تا 250 درجه سانتی گراد می باشند. باتوجه به مقدار مثبت δ 34S (8/5 تا 18/1) منشأ اصلی گوگرد برای کانه زایی سولفیدی در کانسار نه کوهی ، منشأ احیای غیرآلی سولفات آب دریا پیشنهاد می شود. با توجه به ویژگی های اساسی کانه زایی در کانسار نه کوهی از جمله محیط تکتونیکی، توالی میزبان کانه زایی، رخساره های کانه دار، شکل هندسی ماده معدنی، کانی شناسی، ساخت و بافت ماده معدنی، محتوای فلزی، منطقه بندی موجود در کانسار، دگرسانی و مقایسه آنها با ویژگی های اساسی ذخایر مس با میزبان آتشفشانی- رسوبی، کانسار مس نه کوهی را می توان در رده کانسارهای سولفید توده ای آتشفشانزاد تیپ بتورست(فلسیک سیلیسی کلاستیک) type (Bathurst) Siliciclastic felsic طبقه بندی نمود.