چکیده: با افزایش روز افزون منابع متنی الکترونیکی در شبکه جهانی وب، نیاز به دسترسی صحیح، سریع و آسان به اطلاعات بیشتر احساس می شود. برای یافتن سریع و مناسب سندهای مورد نظر کاربر، خواندن کامل متون بزرگ نامناسب است. در این میان سیستم های خلاصه سازی اتوماتیک نقش مهمی را ایفا می کنند و همچنین به عنوان یک راه حل برای مشکل سربار اطلاعات در نظر گرفته می شود. خلاصه سازی عبارت است از نمایش فشرده و دقیق متن ورودی به نحوی که متن خروجی مفاهیم مهم متن ورودی را داشته باشد. از کابردهای خلاصه سازی می توان به خلاصه ساز ی اتوماتیک اخبار و ارسال آن ها از طریق پست الکترونیکی یا پیامک اشاره نمود. از دیگر کاربردهای آن می توان خلاصه سازی تحقیقاتی، تجاری، خلاصه سازی صفحات وب برای آنکه در صفحه موبایل قابل نمایش باشد، در سیستم بازیابی اطلاعات، صنعت مخابرات، ویراستار ها و سیستم های فیلترینگ را نام برد. دو چالش اساسی در طراحی سیستم-های خلاصه سازی زبان فارسی وجود دارد. چالش اول پیوستگی میان برخی علائم با لغات و تنوع نگارشی در کلمات و دوم انتخاب جملات مهم و پیوسته برای حضور در خلاصه می باشد. به علت چالش های خلاصه سازی در زبان فارسی ما سعی کرده ایم در این پایان نامه، مرحله پیش پردازش را به طور کامل انجام دهیم. استخراج جملات مرتبط و پیوسته برای خلاصه نیازمند کلمات کلیدی دقیق و مرتبط با هم است که در این تحقیق از روش استخراج کلمات کلیدی هم رخداد و همچنین یک روش مبتنی بر استخراج رویدادها از متن برای خلاصه سازی اخبار فارسی پیشنهاد شده است. سیستم پیشنهادی عنوان خبر، متن خبر و میزان فشرده سازی را از کاربر دریافت می کند و خلاصه ای مرتبط با عنوان خبر و متناسب با میزان فشرده سازی تولید می کند. روش پیشنهادی یک روش آماری و بدون ناظر است و خلاصه سازی انجام شده از نوع خلاصه ی گزینشی می باشد. برای ارزیابی سیستم پیشنهادی، از معیارهای دقت و بازخوانی و مقایسه با خلاصه مرجع استفاده شده است و همچنین سیستم پیشنهادی با سیستم FarsiSumمقایسه شده است. ارزیابی روی یک مجموعه ای از خبرهای فارسی منتخب از پیکره ی همشهری، از گروه های مختلف صورت گرفته است. نتایج نشان دهنده عملکرد 66/81 درصدی سیستم در مقایسه با خلاصه های انسانی بوده است و همچنین در مقایسه با سیستم FursiSumاز عملکرد بهتری برخوردار است.