چکیده: مدرسه تجربه مشترک تمام کودکان در سراسر جهان است که در سال های ابتدایی عمر خود پس از خانه به درک آن می پردازند. این فضا تأثیر مستقیمی در یادگیری کودک، درک او از اجتماع و رشد فردی کودک در بزرگسالی دارد. توجه به فضای محیطی مدرسه از نگاه کودک، مسئله‌ای تأمل‌برانگیز است که طی دهه های اخیر موردتوجه قرارگرفته و در طراحی های مشارکتی معماری دنبال شده است. طی دهه های گذشته پروژه‌های مشارکتی اغلب تلاش کرده‌اند که کودکان و نیازهای آنها را نسبت به فضاهای مختلف همراه با مشارکت بزرگسالان (معلم ها و والدین) جستجو کنند؛ در این پژوهش تلاش شده است که کمترین تأثیر از خارج بر نظر کودک اعمال شود و تنها خواسته‌های وی از فضای مدرسه موردبحث و بررسی قرار گیرد. همچنین بطور کلی تأثیر فرهنگ، منطقه جغرافیایی و مخاطب در پروژه‌های مشارکتی تعیین‌کننده است و این نوع پژوهش را محلی، ادامه‌دار و نیازمند به‌روزرسانی می‌کند. از آنجایی که نگاه کودک به دنیا و اطرافش با نگاه بزرگسال گاه تفاوت زیادی دارد، مدیریت کودک در پیاده‌سازی روند مشارکت، همزمان با حفظ آزادی نظر وی، فرآیند اجرای این پژوهش را پیچیده کرد. در پژوهش حاضر با رویکرد مشارکت از طریق مصاحبه و هنرهای ترسیمی و تجسمی و مشاهدات پژوهشگر، نظر کودکان در رابطه با مدرسه مطلوب آنها موردبررسی قرارگرفته است. جامعه نمونه این پژوهش 371 دانش‌آموز دختر از دو مدرسه ابتدایی در منطقه متوسط شهر مشهد می باشد. بررسی نظرات کودکان نشان می‌دهد فضای باز و فضاهای طبیعی در مدرسه شایع‌ترین دغدغه کودک است و کیفیت فضا برای او اهمیت دارد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که کودکان دو دوره ابتدایی (دوره اول 6-9 سال دوره دوم 10-12 سال) مطلوبات مشترکی دارند اما این خواسته‌ها با توجه به رشد جسمانی و روانی آنها در جزئیات متفاوت می باشند؛ ازجمله این تفاوت ها نیاز کودک دوره اول به محیطی برای تجربه طبیعت، آزادی، احساس راحتی و تنوع فضایی است؛ در صورتی که کودکان دوره دوم علاقه مند به فعالیت های قاعده‌مند، منظر طبیعت، وجود فضاهای شخصی و گروهی در کلاس هستند. کودکان دوره ابتدایی به جزئیات فضا بیش از کلیت آن توجه دارند. هرچند با افزایش سن (دوره دوم ابتدایی) کودک کلیت فضا را بیشتر درک می کند. ازجمله مهم‌ترین نکات مستخرج برای طراحی عبارت است از توجه به: کیفیت فضایی و در ارتباط مستقیم بودن فضاهای باز و بسته، جانمایی فضاهای خدماتی، حوزه‌بندی فضاها، مسیرهای حرکت و مکث، مقیاس فضایی، دید بصری، فرم آشنا و جزئیات فضایی (مبلمان، رنگ و جنس مصالح) . نتایج پژوهش حاضر نشان داد تجربه ی امنیت در محیط فضایی، حس آزادی و راحتی در فضا و تعلق به محیط، مطلوب کودکان است و می‌تواند اشتیاق به ماندگاری در فضا را برای ایشان افزایش دهد. استفاده از فرم هایی که فضاهای آشنا را تداعی کند، مکان را برای کودک ملموس، امن و جذاب می کند. با توجه به نتایج این پژوهش، طراحی معماری مدارس ابتدایی امروزی نیاز به تغییرات زیادی دارد تا مطلوب مخاطب اصلی آن یعنی کودکان شود.